Γιατί Σίσυφος?

Πρώτα απ' όλα, ας θυμηθούμε ποιος ήταν αυτός ο μυθολογικός ήρωας. Το γενεαλογικό του δέντρο, η οικογενειακή του κατάσταση και τα διάφορα μικροσκανδαλάκια της ζωής του δε με αφορούν και όποιος θέλει μπορεί να ψάξει στις διάφορες εγκυκλοπαίδειες και να βρει ότι πληροφορίες θέλει.

Το σημαντικό με αυτόν τον μύθο είναι το τέλος του. Ο Σίσυφος, σε άλλες περιπτώσεις αναφέρεται ως ενάρετος βασιλιάς και σε άλλες ως πανούργος κλέφτης, ήταν ο εξυπνότερος άνθρωπος στη γη. Με διάφορους τρόπους πάντα κατάφερνε να ξεγελά τους πάντες και να κερδίζει αυτό που θέλει. Κάποια στιγμή πρόδωσε το μυστικό του Δία για το βιασμό της νύμφης Αίγινας και ο Δίας διέταξε να τον αλυσοδέσουν στον Άδη. Αυτός, όμως κατάφερε να αλυσοδέσει τον ίδιο το Θάνατο και να επιστρέψει στη γη.
Όσο καιρό ο Θάνατος ήταν αλυσοδεμένος κανείς δεν μπορούσε να πεθάνει. Ο Άρης ενοχλημένος από το γεγονός ότι οι μάχες δεν είχαν αποτέλεσμα (αφού κανείς δεν πέθαινε) τον ελευθέρωσε και ξαναέστειλε τον Σίσυφο στον Τάρταρο.

Όμως ο πανούργος Σίσυφος δεν έιχε πει ακόμα την τελευταία του λέξη. Διέταξε τη γυναίκα του, Μερώπη, να μην τον τιμήσει με τα ταφικά έθιμα της εποχής και ακολούθως έπεισε την Περσεφόνη να του επιτρέψει να επιστρέψει στη γη ούτως ώστε να τη συνετίσει. Η Περσεφόνη πείστηκε, ο Σίσυφος ανέβηκε στη γη και φυσικά δεν επέστρεψε ποτέ, ώσπου ο Ερμής τον συνέλαβε και τον οδήγησε ξανά στον Τάρταρο όπου του επιβλήθηκε το εξής φοβερό μαρτύριο: Έπρεπε να σπρώχνει έναν τεράστιο βράχο σε μια απόκρυμνη πλαγιά μέχρι την κορυφή, μόνο που μόλις έφτανε εκεί ο βράχος ξανακυλούσε στη ρίζα της πλαγιάς και ο Σίσσυφος ήταν υποχρεωμένος αενάως να κάνει αυτό το μαρτυρικό καθήκον που του είχε επιβληθεί.

Τώρα, γιατί ο Σίσυφος και όχι π.χ. ο Τάνταλος, όπου το μαρτύριο του μοιάζει και πιο βασανιστικό (θυμίζω ότι ήταν καταδικασμένος να στέκεται κάτω από ένα δέντρο με ώριμα φρούτα και πάνω από μια λίμνη με νερό, όποτε άπλωνε το χέρι του να κόψει ένα φρούτο τα κλαδιά σηκώνονταν ψηλά και όποτε έσκυβε να πιεί νερό τα νερά της λίμνης υποχωρούσαν) και "τα μαρτύρια του Ταντάλου" έγιναν και παροιμιώδης φράση.

Κατ' αρχάς γι' αυτόν ακριβώς το λόγο. Ο Τάνταλος έχει συνδεθεί με τον πόνο και τα ανομολόγητα πάθη (ακόμα και στα αγγλικά η λέξη tantalize από τον Τάνταλο προέρχεται).
Επίσης το αδίκημα και των δυο προέρχεται από την αλλαζονεία (ο Τάνταλος μαγείρεψε τον γιο του και τον πρόσφερε ως γεύμα στους θεούς) αλλά ένώ ο Τάνταλος αντλούσε την αλλαζονεία του από την επίγεια δύναμη του, ο Σίσυφος την αντλούσε από την τρομερή εξυπνάδα του, αλλά και από την ακόρεστη δίψα του για ζωή.

Τέλος, ο σημαντικότερος λόγος. Ο Μύθος του Σισύφου μέσα από την ερμηνεία του Albert Camus στο ομώνυμο πόνημα του.
Σε αυτό το δοκίμιο για το παράλογο ο Camus βλέπει τον Σίσυφο ως την προσωποποίηση του παραλογισμού της ανθρώπινης ζωής, αλλά κυρίως τον βλέπει ως τον συνειδητοποιημένο άνθρωπο. Αυτόν που έχει γνώση αυτού του παραλογισμού και παρόλα αυτά συνεχίζει, ως γνήσιος ηρωικός υπαρξιστής να εκπληρώνει μια ποινή "στην οποία ολόκληρη η ύπαρξη του εξαρτάται και ασκείται να ολοκληρώνει ένα αέναο τίποτα". Είναι ο σύγχρονος άνθρωπος που τα "βάσανα της ζωής" του έχουν πια λυγίσει τους ώμους, αλλά συνεχίζει τον καθημερινό του κάματο προς το αβέβαιο (ίσως όχι και τόσο!!!) μέλλον του. Δυστυχώς για μένα δεν μπορώ να ξεπεράσω τον εκπληκτικό τρόπο γραφής και τη λυρική περιγραφικότητα του Camus, οπότε αρκούμαι στο να αντιγράψω τον επίλογο του (τα αποσπάσματ σε κεφαλαία είναι δικές μου υπογραμμίσεις).

"Είναι κατά τη διάρκεια εκείνης της επιστροφής, όταν ο Σίσυφος σταματά για λίγο τον αγώνα του, η στιγμή που με ενδιαφέρει. Ένα πρόσωπο που κοπιάζει έτσι κοντά στις πέτρες είναι ήδη ο ίδιος πέτρα! Τον βλέπω που επιστρέφει κάτω με ένα βαρύ και μετρημένο πια βήμα, πλησιάζοντας προς το βασανιστήριο του που και ο ίδιος δεν εννοεί και δεν γνωρίζει πότε θα τελειώσει. Εκείνη η ώρα που μοιάζει με ανάπαυλα και ανάσα ενώ επιστρέφει βέβαιος πια για την επανάληψη του βασανιστηρίου του είναι η ώρα της ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ. Σε κάθε μια από εκείνες τις στιγμές, όταν αφήνει τα ύψη και επιστρέφει στην Κοιλάδα των Θεών, είναι ανώτερος από τη μοίρα του. ΕΙΝΑΙ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΡΑΧΟ ΤΟΥ. Εάν αυτός ο μύθος είναι τραγικός, αυτό συμβαίνει επειδή ο ήρωάς του γνωρίζει την ματαιότητα της προσπάθειας. Πόσο διαφορετική τροπή θα είχε αυτό το βασανιστήριο αν σε κάθε βήμα και σε κάθε του προσπάθεια τον συντρόφευε η ελπίδα της επιτυχίας; Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ πορεύεται καθημερινά με τους ίδιους στόχους και η μοίρα του δεν είναι λιγότερο παράλογη. Αλλά το τραγικό είναι ότι μόνο σε σπάνιες στιγμές αυτό το συνειδητοποιούμε. Ο Σίσυφος, προλετάριος των θεών, ανίσχυρος κι επαναστατημένος, ήξερε όλη την έκταση της άθλιας ύπαρξής του: είναι εκείνη που σκέφτεται όσο διαρκεί η κατάβασή του. Η σύνεση με την οποία δέχεται το μαρτύριό του συμπληρώνει την ίδια στιγμή τη νίκη του. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΙΡΑ ΠΟΥ ΝΑ ΜΗ ΝΙΚΙΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗ...

Ο βράχος κυλά ακόμη. Αφήνω λοιπόν το Σίσυφο στους πρόποδες του βουνού. ΠΑΝΤΑ ΞΑΝΑΒΡΙΣΚΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΤΟ ΦΟΡΤΙΟ ΤΟΥ. Ο Σίσυφος όμως συμβολίζει την ανώτερη πίστη που αρνιέται τους θεούς κι ανυψώνει τους βράχους. Κι εκείνος κρίνει πως όλα είναι καλά. Αυτό το σύμπαν το αδέσποτο στο εξής δεν του φαίνεται ούτε άκαρπο, ούτε μάταιο. Ο κάθε κόκκος της πέτρας, η κάθε λάμψη αυτού του γεμάτου νύχτα βουνού πλάθει, μονάχα γι' αυτόν, τη μορφή ενός κόσμου. Ακόμα κι ο ίδιος ο αγώνας προς την κορυφή φτάνει για να γεμίσει την ανθρώπινη καρδιά. ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΟΥΜΕ ΤΟ ΣΙΣΥΦΟ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟ...''

Αυτές οι λιγοστές γραμμές σε ένα εκπληκτικό βιβλίο που, θα έλεγα, επιβάλλεται να διαβαστεί από κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, όρισαν και ορίζουν τη ζωή μου. Δε λέω ότι είμαι ο Σίσυφος. Προς θεού, τόση αλλαζονεία, ευτυχώς ή δυστυχώς δεν έχω. Αυτό που λέω είναι ότι αν μπορώ να ταυτιστώ με έναν μύθο, αν υπάρχει έστω και μια φιλοσοφική σκέψη που μπορεί να διαπεράσει τη ζωή μου και το είναι μου είναι αυτός ο μύθος και αυτή η σκέψη.


Υ.Γ. Παρεμπιπτόντως, όποιος είχε έστω και για μια στιγμή τάσεις αυτοκτονίας πρέπει οπωσδηποτε να διαβάσει αυτό το βιβλίο. Αν μη τι άλλο σου υπενθυμίζει ότι αν όλα τελειώσουν, τότε σίγουρα δεν θα μπορείς πια να χαμογελάς!!!