Δεν Υπάρχουν Άγγελοι...

Γραμμένο το 1990, το Angels in America: A Gay Fantasia on National Themes του Tony Kushner, αποτελεί ένα από τα πλέον πολυβραβευμένα θεατρικά έργα του αιώνα που μας πέρασε και σίγουρα το πλέον πολυβαβρευμένο της τελευταίας εικοσαετίας. Αποτελείται από δύο μέρη, το Millenium Approaches και το Perestroika, το οποίο γράφτηκε ενώ το πρώτο μέρος ήδη παιζόταν. Στην Ελλάδα πρωτοπαρουσιάστηκε, το πρώτο μέρος, το 1993 από το "Θέατρο Έρευνας" του Δημήτρη Ποταμίτη.

Η ιστορία είναι απλή. Βρισκόμαστε στη Νέα Υόρκη της ρηγκανικής Αμερικής. Ο Prior Walter μαθαίνει ότι έχει AIDS και το αποκαλύπτει στον Εβραίο σύντροφο του Louis Ironson, ο οποίος ανήμπορος να ανταπεξέλθει στο βάρος της ασθένειας τον εγκαταλείπει.

Παράλληλα, βλέπουμε την ιστορία του Joe Pitt, Μορμόνου Ρεπουμπλικάνου και κρυπτοομοφυλόφιλου (συνδυασμός που σκοτώνει) και της σχέσης του με τον μεγαλοδικηγόρο Roy Cohn (υπαρκτό πρόσωπο, επίσης κρυπτοομοφυλόφιλος και μεγάλο ρεμάλι) και την μισότρελλη και εθισμένη στα βάλιουμ σύζυγο του Harper.

Ο "φόβος" μου πηγαίνοντας να δω την παράσταση που ανέβασε ο Νίκος Μαστοράκης (ο καλός) στο Πειραιώς 260, επειδή δεν είχα, πέραν της υπόθεσης, γνώση του θεατρικού έργου, ήταν ότι θα αντιμετώπιζα ένα παρωχημένο gay έργο, που απευθύνεται σε ένα κάπως αποκλειστικό κοινό.

Περίπου επιβεβαιώθηκα. Το έργο είναι μια gay τραγωδία, αλλά gay με την παλιά έννοια της λέξης, εύθυμη και ανέμελη (απολαυστική, αν και δυσμετάφραστη, η λογοπαικτική συνομιλία του Πράιορ με τον μεσαιωνικό πρόγονο του). Κάθε ίχνος σοβαροφάνειας και συναισθηματικής εκβίασης λόγω του τραγικού γεγονότος μιας θανατηφόρας ασθένειας, θρυμματίζεται από το κοφτερό χιούμορ του Κούσνερ.

Όσο για τα περί παρωχημένου έργου, που διάβασα σε διάφορα σχόλια στο διαδίκτυο, δεν έχω να πω και πολλά. Αν εξαιρέσεις το θέμα του AIDS, που η ιατρική έχει κάνει άλματα από τότε, όποιος πιστεύει ότι τα θέματα που αγγίζονται στο έργο (σοσιαλισμός στην Αμερική, διαφθορά της πολιτικής και της δικαιοσύνης, ρατσισμός, κοινωνική υποκρισία, θρησκευτική μισαλλοδοξία κλπ) είναι ξεπερασμένα ζει σε άλλο πλανήτη, και μάλλον αποτελεί το κύριο θέμα του έργου.

Η παράσταση

Οι μόνες λέξεις που μπορώ να βρω για τον τρόπο που προσέγγισε ο Μαστοράκης το έργο (πάλι μόνο το πρώτο μέρος) είναι "μάθημα σκηνικής εκμετάλευσης". Στο άνοιγμα της αυλαίας, στο βάθος μιας τεράστιας σκηνής βλέπουμε ένα σκηνικό από ατάκτως (?) ερριμένες ηλεκτρικές συσκευές και σκουπίδια, σαν μια σουρεαλιστική φωτογραφία της μεγαλούπολης από ψηλά.

Στη διάρκεια της παράστασης και με την βοήθεια του Σάκη Μπιρμπίλη στους φωτισμούς, κατάφερε, ο σκηνοθέτης, να τεμαχίσει το σκηνικό χώρο με ακρίβεια, δίνοντας μια σαφή εικόνα των διαφορετικών ιστοριών, αλλά και του τρόπου που αυτές περιπλέκονται. Η χρήση των στατικών μικροφόνων βοήθησε σε αυτόν τον τεμαχισμό της σκηνής, στην πιο ανάλαφρη προσέγγιση του θέματος, αλλά και στην ανάδειξη των "αποστάσεων" ανάμεσα στους χαρακτήρες.

Με απόλυτο σεβασμό στο κείμενο, εδώ με τη βοήθεια της καλής μετάφρασης του Γιώργου Δεπάστα, κατάφερε να κρατήσει (τουλάχιστον εμένα) τους θεατές σε πλήρη εγρήγορση, παρά την ιδιαιτέρως μακρά διάρκεια του έργου (τρείς ώρες και κάτι ψιλά κράτησε η παράσταση). Και πάνω απ'όλα ανέδειξε την ανάμειξη του ρεαλιστικού με το ονειρικό, χωρίς εκπτώσεις στην αισθητική του έργου και, κυρίως, χωρίς υποκρισίες που θα χάιδευαν τα αυτιά του ετεροφυλόφιλου κοινού.

Οι ερμηνείες

Στην διδασκαλία των ηθοποιών, η επιτυχία ήταν σχεδόν απόλυτη. Εξαιρετικός ο Νίκος Χατζόπουλος στους ρόλους του κου Ψέμμα, τής μαύρης drag queen και, κυρίως, του μεσαιωνικού προγόνου του Πράιορ, όπως πολύ καλή ήταν και η Σοφία Σεϊρλή στους ρόλους της νοσοκόμας και του αγγέλου.

Η Ζέτα Δούκα χρησιμοποίησε όλες τις ευκολίες που της έδινε ο ρόλος της μισότρελλης νοικοκυράς. Παρ'όλα αυτά ήταν μια ευχάριστη έκπληξη να την βλέπεις έξω από το ρόλο της γυναικάρας, χωρίς μακιγιάζ και ψηλοτάκουνα. Τουλάχιστον δεν ήταν το αγγούρι που βλέπουμε στην TV και μπορώ να πω ότι ήταν, σχεδόν, ερωτεύσιμη.

Ο Θανάσης Ευθυμιάδης προσέγγισε πολύ σωστά τον ρόλο του καταπιεσμένου σεξουαλικά μορμόνου, όμως τα εκφραστικά του μέσα είναι και τα όρια του. Καλή προσπάθεια πάντως.

Ο Ρόι Κον του Δημήτρη Λιγνάδη ήταν μια απόλαυση. Ο πολύ καλός ηθοποιός μοιάζει να έχει φτιαχτεί για ρόλους ανήθικους και αλητήριους. Η σκηνή της αποκάλυψης της διαφθοράς του ήταν σκηνή υψηλής υποκριτικής.

Ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος είναι ηθοποιός ευρείας γκάμας. Υποψιάζομαι ότι αν του ζητήσουν να παίξει το σκύλο, θα το κάνει με μεγάλη ευκολία. Προσέγγισε τον Λούις με την ελαφρότητα και την αναίδεια που απαιτεί ο ρόλος ενός θρασύδειλου που προδίδει με μέγιστη ευκολία τον σύντροφο του στην πρώτη, έστω και μεγάλη, δυσκολία.

Το μεγάλο ατού, από υποκριτικής απόψεως, της παράστασης είναι ο Χρήστος Λούλης. Άψογη χρήση των εκφραστικών του μέσων, ανάλαφρος αλλά και μελαγχολικός, τρυφερός αλλά και κυνικός εκεί που χρειαζόταν, έδωσε δείγματα μεγάλου ηθοποιού.

Τέλος, για την κυρία Μάγια Λυμπεροπούλου, δεν θα ήθελα να εκφέρω άποψη. Όχι γιατί είναι πάνω από οποιαδήποτε κριτική, αλλά έχω κι εγώ τις αδυναμίες μου...

Εν κατακλείδι, μια παράσταση που ξεπέρασε τις προσδοκίες μου και με έκανε να αισθανθώ τυχερός που την είδα.